Great Men

Vandaag hebben Jill en ik in de stad van Peter de Grote afgesproken met de boomlange Rus Yury. Vandaag 23 jaar geleden, op 24 augustus 1991 werd Oekraïne onafhankelijk van Rusland. 23 jaar later vecht het Oekraïense leger nu al vier maanden tegen de pro-Russische rebellen in het oosten van het land. De Oekraïense president Porosjenko verkoopt stoere praat in hoofdstad Kiev, een directe boodschap aan Poetin. Die steunt immers de rebellen en annexeerde eerder dit jaar een deel van Oekraïne. Kortom, het is evident dat deze dag het bloed van sommige Russische nationalisten wat sneller gaat stromen.

Uiteraard waren we ons van dit alles hoegenaamd niet bewust toen we besloten vandaag af te spreken met Yury Gavrikov, mensenrechten- en holebirechtenactivist uit Sint Petersburg. We ontmoetten Yury voor het eerst 2 jaar geleden, in Antwerpen tijdens de World Outgames. Enkele weken geleden zagen we er elkaar opnieuw. Hij was op uitnodiging van de Antwerp Pride aanwezig in het kader van het mensenrechtenluik van de Pride.

Hij heeft iets van een grote vriendelijke reus, wanneer hij diep buigt om Jill en mij voorzichtig een knuffel te geven. Terwijl we Nevsky Prospekt afwandelen, vertelt hij honderduit. Over de media propaganda die de Russische overheid z'n bevolking inlepelt aangaande Oekraïne of met betrekking tot holebi's. Over de populariteit van McDonalds onder holebi's in zijn stad (vervelend voor een gezonde kerel als Yury), Russische gas en olie, economische boycots... We spreken af met Kirill Kalugin, een andere activist. Ze gaan enkele betogers vervoegen die er aangaande Oekraïne meer pacifistische gedachten op na houden dan de doorsnee Rus. Yury en zijn vrienden zijn niet enkel betrokken bij holebi activisme maar zoeken ook actief coalities met andere NGO's en mensenrechten groeperingen. Voor hen is er een duidelijk verband tussen het toenemende chauvinistisch Russisch imperialisme en het beknotten van vrijheden van burgers allerhande.

Kirill is enkele weken geleden kort opgepakt nadat hij een 'single picketing' actie deed aan de Hermitage. Zo een solo actie is een manier om de wet te omzeilen die oplegt dat je toestemming moet vragen voor een betoging. Zijn vlag - “my freedom protects yours”- was 10 seconden ontrold toen hij aangevallen werd door een radicale zot die zich Timur Isayev noemt. Terwijl Kirill werd afgevoerd door de politie mocht Timur een interview geven aan de media ter plaatse.Het jaar voordien werd Kirill aangevallen tijdens een gelijkaardige actie. Nadat hierover een artikel verscheen in de media, werd hij van de universiteit gegooid waar hij voor bio-ingenieur studeerde.

Diezelfde Timur staat vandaag bij de Putin fans die een eigen manifestatie houden naar aanleiding van de Oekraïense onafhankelijkheidsdag. Zo een betoging – tegenbetoging gaat er hier een ietsie anders aan toe dan wat we in Antwerpen gewend zijn. Kirill, een tengere kleine jongeman, staat neus aan neus met Timur. Er wordt eerst flink wat gediscussieerd tussen de demonstranten. 'Russia, Russia!' roepen de enen. Zodra iemand van de tegenbetoging een woord zegt dat klaarblijkelijk niet goed valt, krijgt die een flinke klap. Dat herhaalt zich nadien nog eens. De politie voert dader én slachtoffer af en staat er verder apathisch bij. Yury volgt alles op de voet met zijn camera. Het lijkt de agenten niet te storen.

Na het hele gebeuren gaan we iets eten met Yury, Kirill en Natasha. Yury vertaalt voor Kirill mijn verbazing dat zo'n tengere kerel blijkbaar geen schrik heeft van de beren bij wie de haat zo uit de ogen puilt. “Natuurlijk is hij bang. Hij staat daar ondanks zijn angst”. Er zit iets diepers en sterkers in de jongen dan zijn angst en dat is waarom Yury zo dol op hem is, vertelt hij me later tijdens onze wandeling door de stad. Natasha, 61 jaar oud en al talloze keren opgepakt, nog onder het Sovjet-regime, is moedeloos. “Het zit niet enkel bij het regime, het zit ook bij het gewone volk. Ik zou graag de dag nog meemaken dat ik trots kan zijn op mijn land”. Of ik geen lesbiennes meeneem naar dat Roze Huis waarover Yury vertelde? "Dat kan", zeg ik. "Ook van die oude zoals ik?", repliceert ze. "Daar hebben we zelfs meerdere lidverenigingen voor". We lachen. Natasha toost met vodka, de borscht smaakt mij ondertussen heerlijk.

We nemen afscheid van elkaar op het plein voor de Hermitage. De oranje-zwart gestreepte vlag die de patriottistische betogers meedroegen, hangt in groot formaat te wapperen boven het podium waar later vandaag een herdenkingsfeest plaatsvindt voor de Eerste Wereldoorlog.

“Not everything that is faced can be changed, but nothing can be changed until it is faced.” James Baldwin, homo en één van de “Great Men” afgebeeld door Marlene Dumas en te bezichtigen in de Hermitage tijdens Manifesta 10.